technik artykul 2013 04 39767, 4-2013
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
TECHNIKA
DENT YST YCZNA
N
OWOCZESNY
T
ECHNIK
D
ENTYSTYCZNY
dr Zbigniew Raszewski
Silikony techniczne
D
o niedawna materiały
Materiały silikonowe stosowane
są do wykonywania różnego typu
przedlewów, wycisków oraz do po-
wielania części lub całkowitych mo-
deli. Niewątpliwą zaletą tego typu
materiałów jest ich wysoka odpor-
ność na temperaturę – nawet do oko-
ło 180
o
C.
cję
putty
, czyli podobną do plasteliny.
Czasami, ale bardzo sporadycznie,
mają konsystencję rzadszą. Zaletami
gęstej masy są: łatwość formowania
określonego elementu (masa nie spły-
wa), duża twardość po związaniu, ła-
twość podczas dozowania i miesza-
nia oraz mniejsza zmiana wymiarów
ze względu na dużą zawartość wypeł-
niacza w masie.
Drugą grupę materiałów silikono-
wych stosowanych w pracowni tech-
nicznej stanowią masy typu A. Mate-
riały te polimeryzują poprzez pęka-
nie wiązań podwójnych, położonych
na końcach łańcuchów polimerów.
Podobnie jak w przypadku mas
wyciskowych, proporcje mieszania
pomiędzy bazą i katalizatorem wy-
noszą 1:1. Należy również pamiętać
o tym, że masy tego typu są wrażli-
we na np. siarkę (rękawiczki latekso-
we), adrenalinę oraz niektóre środki
do otwarcia kieszonki dziąsłowej.
Dlatego też, jeśli otrzymamy wycisk
i mamy wykonać maskę dziąsłową,
dobrze jest go dokładnie przemyć
pod strumieniem bieżącej wody,
nie zapominając o zdezynfekowa-
niu. Zaletą materiałów typu A jest
ich stabilność wymiarów w czasie.
Oznacza to, że przedlew lub inny po-
wielony przez nas element może być
bez szkody przechowywany przez
bardzo długi okres.
Pod względem konsystencji ma-
teriały typu A występują w formie
putty
, czyli dwóch gęstych plastelin
mieszanych ze sobą w jednakowych
silikonowe były znane
jako masy wyciskowe
stosowane przez lekarza
stomatologa do pobierania
wycisków. W ciągu ostatnich
10 lat nastąpił bardzo szybki
rozwój tego typu materiałów
i stały się one nieodzowne
w każdej pracowni
techniki dentystycznej.
T
YPY
SILIKONÓW
TECHNICZNYCH
Podobnie jak materiały wyciskowe,
silikony techniczne możemy podzie-
lić na dwa typy. Jeśli chodzi o system
wiązania, dzielimy je na silikony ad-
dycyjne (typ A) oraz silikony kon-
densacyjne. Starszego typu i dłużej
znane są materiały typu kondensa-
cyjnego (typ C). Masa bazowa jest
mieszana z katalizatorem w propor-
cji około 10:1, czyli miesza się dużą
ilość bazy (jedna miarka) i małą ilość
katalizatora, np. 2 paski.
Mechanizm wiązania mas
typu C polega na przyłączaniu tetra-
etoksy silanu do grup OH znajdują-
cych się na końcu łańcucha silikono-
wego, czemu towarzyszy wydziele-
nie produktu ubocznego, jakim jest
alkohol etylowy. Substancja ta pod
wpływem czasu odparowuje, dlate-
go też następuje niewielka zmiana
wymiarów podczas przechowywania
przedlewów itp. elementów wyko-
nanych z silikonów typu C. Mate-
riał taki może się skurczyć o około
2% w przeciągu 48 godzin. Masy typu
C, które są stosowane w pracowni
technicznej, mają na ogół konsysten-
TITLE
Prosthetic clasps as direct
retainers
SŁOWA KLUCZOWE
silikony
techniczne, przedlewy, powielanie
modeli
STRESZCZENIE
Celem tego artykułu
jest przedstawienie czytelnikowi
poszczególnych typów materiałów
silikonowych przeznaczonych
do pracowni technicznej.
KEY WORDS
technical silicones,
matrix, reproduce part or complete
models
SUMMARY
The purpose of this paper
is to present the reader with the various
types of silicone materials for technical
workers.
42
4
/2013
proporcjach, lub masy bardziej płyn-
nej, przeznaczonej do powielania
modeli, wykonywania maski dzią-
słowej lub przedlewów.
z podziałką lub na wadze tak, aby
masa bazowa i katalizator były zado-
zowane w tej samej ilości. Następnie
miesza się przez około 30 sekund,
uzyskując jednakowy kolor masy.
W celu dobrego wymieszania, a jed-
nocześnie dla zapobieżenia zapowie-
trzenia masy silikonowej, można po-
służyć się mieszadłem próżniowym.
W ofercie niektórych firm (np.
Zhermack) można spotkać specjalne
urządzenie przeznaczone do miesza-
nia mas silikonowych przeznaczo-
nych do powielenia modeli. Z tyłu
urządzenia umieszcza się pojemni-
ki z masą bazową i katalizatorem,
z przodu zakłada się końcówkę mie-
szającą, taką samą jaka stosowana
jest do mas dozowanych z pistoletów
i naboi.
Zaraz po zmieszaniu masy bazo-
wej i katalizatora należy użyć mate-
riał, zalewając puszkę lub pierścień
masą silikonową. Podczas zalewania
należy pamiętać, że silikon leje się
cienkim strumieniem na najwyższy
element powielanego modelu. Za-
bieg ten ma na celu zapobieżenie
zapowietrzeniu się masy i zamknię-
ciu ewentualnych pęcherzyków
powietrza na powierzchni powiela-
nego elementu. Czas wiązania mas
silikonowych przeznaczonych do po-
wielenia może być bardzo różny. Ist-
nieją materiały Extra Fast, których
czas pracy wynosi 2 minuty, a czas,
po którym uwalnia się model, to oko-
ło 10 minut. Czas pracy materiałów
Fast to około 5-6 minut, a czas uwol-
nienia powielonego modelu to około
15 minut. Materiały tradycyjne cha-
rakteryzuje czas pracy około 6 mi-
nut, a model można uwolnić po oko-
ło 15-20 minutach.
Podczas uwalniania modelu można
posłużyć się sprężonym powietrzem,
wkładając końcówkę pomiędzy sili-
kon a model.
Przed powielaniem modelu gipso-
wego należy pamiętać, aby usunąć
wszelkiego typu artefakty, zagłębie-
P
OWIELANIE
MODELI
Często podczas pracy zachodzi ko-
nieczność powielenia modelu gip-
sowego lub jego części i wykonania
drugiego modelu, np. z masy osłono-
wej. W tym celu można posłużyć się
dwoma typami materiałów: masami
agarowymi lub materiałami silikono-
wymi, najczęściej typu A.
Zaletą mas agarowych jest niewąt-
pliwie fakt, że można ich używać
wielokrotnie – podgrzać do fazy
płynnej, zalać model przeznaczony
do powielenia, odczekać do zesta-
lenia się materiału, wyjąć model
i za pomocą gipsu lub masy osłono-
wej wykonać kolejny model. Proces
ten można z powodzeniem powtó-
rzyć dziesięć czy nawet dwanaście
razy. Jest on jednak dosyć czaso-
chłonny. W dodatku powielany mo-
del należy uwalniać bardzo delikat-
nie, gdyż jest mokry. Agar składa się
przecież w 90% z wody.
Alternatywą jest zastosowanie si-
likonów przeznaczonych do powie-
lania modeli. Przed zastosowaniem
materiału powielany element umiesz-
czamy w puszce do powielania, mo-
cując do podstawy, np. za pomocą
wosku. Jeśli powielamy niewielki
element, a zapełnienie puszki wy-
magałoby użycia dużej ilości masy
silikonowej, można pomóc sobie,
stosując lakierowany papier. Z pa-
pieru formuje się pierścień i spina
za pomocą zszywek na podstawie
(płytka szklana itp.). Za pomocą roz-
grzanego wosku mocuje się element
przeznaczony do powielenia do na-
szej podstawy, a następnie, w równej
odległości od tego elementu, mocuje
się za pomocą tego samego wosku
pierścień z papieru.
Silikon do powielenia odmierza
się za pomocą przezroczystej zlewki
TECHNIKA
DENT YST YCZNA
N
OWOCZESNY
T
ECHNIK
D
ENTYSTYCZNY
1
2
3
4
5
6
7
8
1
Maska dziąsłowa. Nałożenie separatora
2
Maska dziąsłowa. Etap 2 – udrożnienie kartusza
3
Maska dziąsłowa. Etap 3
4
Maska dziąsłowa. Utwardzona masa silikonowa
5
Maska dziąsłowa. Nałożenie gipsu
6
Maska dziąsłowa. Gips po związaniu
7
Maska dziąsłowa. Gotowy model
8
Mieszanie silikonu typu C
44
TECHNIKA
DENT YST YCZNA
4
/2013
nia wypełnić woskiem lub gipsem. Dodatkowo model nie
może być mokry na powierzchni, gdyż może to zakłócić
proces wiązania silikonu. Jeśli powielimy taki model,
to podczas uwalniania z masy na jego powierzchni bę-
dzie widoczna lepka oleista warstwa. Dlatego też, je-
śli mamy model gipsowy, który jest mokry, dobrze jest
położyć go w ciepłym miejscu na około 1 godzinę, aby
nadmiar wody odparował z powierzchni.
Niestety, proces wiązania silikonu jest nieodwracalny,
ale zawsze można go jeszcze pociąć na drobne kawałki
i użyć jako wypełniacza podczas kolejnego powielania.
Po pocięciu materiału na kawałki o wielkości około
2 x 2 cm umieszcza się je w puszce obok powielanego ele-
mentu, a następnie całość zalewa nową porcją silikonu.
Pozwala to zaoszczędzić około 30% nowego materiału.
Silikony do powielania charakteryzują się twardością
– od 8
o
do 32° w skali Shore’a. Najbardziej miękkie mają
zastosowanie do powielenia niewielkich elementów,
takich jak zasuwy, zatrzaski itp.
Transfer
implantu
Ostrza z żyletek
ograniczające
obszar masy
na maskę
dziąsłową
Schemat oddzielenia transferu implantu za pomocą dwóch kawałków
żyletek w wycisku.
Pomiędzy te ograniczniki zostanie naniesiona masa na maskę dziąsłową,
a po jej zwianiu w resztę wycisku zostanie wlany gips.
łożeniem akrylu do przedlewu, powierzchnię silikonu
należy przetrzeć monomerem.
Wówczas masa silikonowa „wypije” pierwszą partię
monomeru i nie przesuszy ciasta akrylowego podczas
polimeryzacji. Jeśli tego nie uczynimy, powierzchnia
akrylu może być lekko matowa lub chropowata.
Silikony do wykonywania przedlewów mogą być bardzo
pomocne również podczas przygotowania tradycyjnych
S
ILIKONY
DO
WYKONYWANIA
PRZEDLEWÓW
Materiały do tego typu prac mają konsystencję plasteli-
ny, a podczas zarabiania nie powinny kleić się do rąk.
Jak już wspomniałem wyżej, mogą być to materiały typu
A lub C mieszane w odpowiednich proporcjach. Na sa-
mym początku należy więc odmierzyć ilość potrzebnego
materiału za pomocą miarki i katalizatora – jeśli jest
to materiał typu C – lub dwóch jednakowych miarek –
jeśli mamy do czynienia z materiałem typu A. Zmieszać
należy tak, aby masa miała jednakowy kolor, po czym
należy docisnąć ją do elementu. Czas pracy takiej masy
wynosi około 2 minuty, a czas wiązania – około 5-6 mi-
nut. Wykonany przedlew można zdjąć z modelu po oko-
ło 10 minutach. Przedlew może być nam potrzebny np.
podczas pracy z ceramiką. Z wosku formujemy kształt
i wielkość przyszłej korony, wykonujemy przedlew
i przystępujemy do nakładania ceramiki. Podobnie po-
stępujemy podczas wykonywania koron tymczasowych
z akrylu lub kompozytu, kiedy to przedlew jest naszą
formą przyszłego zęba.
Tradycyjnym już zastosowaniem przedlewów są pro-
tezy szkieletowe, kiedy to na metalu, po przymiarce,
modelujemy z wosku oraz ustawiamy zęby. W następnej
kolejności z silikonu formujemy przedlew, dociskając
go do powierzchni wosku i zębów. Kiedy materiał zwiąże,
możemy przystąpić do wyparzenia wosku. W następnej
kolejności zęby, po dokładnym wyparzeniu, umieszcza
się w przedlewie i wycina za pomocą skalpela otwór,
przez który później wleje się akryl.
Uwaga! Trzeba pamiętać, że silikony mogą wchłaniać
monomer z akrylu, dlatego też, przed wlaniem lub na-
45
TECHNIKA
DENT YST YCZNA
N
OWOCZESNY
T
ECHNIK
D
ENTYSTYCZNY
9
10
11
12
9
Pocięte fragmenty silikonu do powielania jako wypełniacz
10
Powielony model
11
Przedlew z silikonu technicznego. Zetalabor z widocznym otworem wlewowym
12
Silikon techniczny jako element retencyjny
protez akrylowych. Na modelu gipso-
wym formuje się zasięg płyty protezy
za pomocą wosku modelowego i usta-
wia zęby. Następnie powierzchnię
zębów i powierzchnię płyty pokrywa
się warstwą silikonu technicznego.
Należy pamiętać, że warstwa siliko-
nu na guzkach zębowych powinna
być jak najcieńsza, aby silikon nie
ugiął się podczas późniejszego pra-
sowania akrylu i nie spowodował
przemieszczenia się zębów. Dodat-
kowo w silikonie technicznym należy
wykonać różne elementy retencyjne,
które w mechaniczny sposób połączą
ze sobą przedlew silikonowy i gips,
który zostanie nalany do kontry pusz-
ki polimeryzacyjnej.
Stosując w ten sposób silikon,
można zaoszczędzić ponad godzinę,
którą należałoby potem poświęcić
na oczyszczenie przestrzeni między-
zębowych z resztek gipsu.
Materiały do wykonywania przed-
lewów powinny odznaczać się wy-
soką twardością, aby podczas dzia-
łania wysokiego ciśnienia nie uległy
odkształceniu. Twardość ta wynosi
od 80° do 95
o
Shore’a. W przypadku
silikonów typu C twardość jest uza-
leżniona od ilości użytego kataliza-
tora. Jeśli jest go mniej o około 10%,
przykładowa twardość może wynieść
np. 80° zamiast 85°. Kolejną ważną
sprawą jest czas, po jakim jest mierzo-
na twardość – po dwóch godzinach
będzie ona wyższa niż po godzinie.
z porcelaną lub na implantach. Pole-
ga na odtworzeniu zasięgu dziąsła
za pomocą miękkiego silikonu. Mate-
riały do tego typu zastosowań są sili-
konami typu A, dostępnymi w kartu-
szach, wyciskanymi za pomocą pisto-
letu. W zależności od zastosowania
masy mogą mieć różną twardość. Dla
przykładu – Gingifast Righid do za-
stosowań związanych z implantami
oraz Gingifast Elastic przy pracach
związanych z porcelaną.
Metody wykonania tej maski
są dwie. Pierwsza polega na wyko-
naniu modelu gipsowego. Na nim
wykonuje się przedlew, który swo-
im zasięgiem obejmie obszar oszli-
fowanych zębów i zębów sąsiadu-
jących. Następnie, kiedy silikon
ulegnie utwardzeniu, zdejmuje się
go z modelu gipsowego. Powierzch-
W
YKONANIE
MASKI
DZIĄSŁOWEJ
Wykonanie maski dziąsłowej jest
szczególnie potrzebne podczas pracy
46
[ Pobierz całość w formacie PDF ]