teoria przedsiebiorstwa, Ekonomia UEK, rok 1, Mikroekonomia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej1. Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa oraz cele działania.2. Formy organizacyjne przedsiębiorstw.3. Zalety i wady małych firm.4. Spółki i ich rodzaje.5.Źródłafinansowania spółek akcyjnych.Ad.1Przedsiębiorstwozwiązane jest z określonym systemem społeczno-gospodarczym –kapitalizmem. Mówiąc o przedsiębiorstwie rynkowym mamy na myśli wyłącznieprzedsiębiorstwo prywatne (oparte na własności prywatnej).Przedsiębiorstwo jest oprócz gospodarstw domowych i państwa podstawowym podmiotemfunkcjonującym w gospodarce.Definicja przedsiębiorstwaPrzedsiębiorstwo– jest jednostką gospodarczą wyodrębnioną pod względem ekonomicznym,prawnym, organizacyjnym oraz techniczno-produkcyjnym, prowadzącą działalnośćprodukcyjną, handlową lub usługową.•Wyodrębnienie ekonomicznepolega na tym,żeprzedsiębiorstwo dysponującwydzielonym majątkiem dąży do pokrywania swoich wydatków z osiągniętychdochodów ze sprzedaży wytworzonych przez siebie wyrobów iświadczonychusług.Wyodrębnienie ekonomiczne polega także nasamodzielności ekonomicznej,któraprzejawia się w tym,żeprzedsiębiorstwo prowadzi działalność nawłasny rachunek,własny koszt i własne ryzyko.[Ryzyko–to nieodzowny element w dążeniu do zysku. To właściwośćprzedsiębiorstwa odróżniająca je od innych jednostek gospodarczych. Zysk i strata(związane z ponoszeniem ryzyka) mają swojeźródłow rynku. Przedsiębiorstworynkowe – to uczestnik ryzyka; w przypadku stałych strat przedsiębiorstwu grożąkonsekwencje w postaci likwidacji, bankructwa lub wywłaszczenia.]Samodzielność ekonomiczna wiąże się z autonomią (niezależnością) przedsiębiorstwa.Przedsiębiorstwo posiada autonomię zewnętrzną i wewnętrzną.Autonomia zewnętrzna– to swoboda w wykorzystywaniu szans rynkowych bezingerencji z zewnątrz, to odpowiedzialność za podjęte decyzje, to samodzielneplanowanie.Autonomia wewnętrzna– to wyłączne prawo właściciela lub osób przez niegoupoważnionych do podejmowania decyzji dotyczących firmy.•Wyodrębnienie prawnepolega na tym,żeprzedsiębiorstwo ma osobowość prawną,tzn. może być podmiotem praw i obowiązków w stosunkach cywilnoprawnych.Formalnym wyrazem nabycia osobowości prawnej przez przedsiębiorstwo jest wpisdo określonego rejestru.1•Odrębność organizacyjnapolega na wydzieleniu ogniwa kierującegow przedsiębiorstwie. Kierownictwo zarządza przedsiębiorstwem według zasadustalonych w statucie przedsiębiorstwa oraz w regulaminach wewnętrznych.Niekiedy za istotną cechę przedsiębiorstwa uważa się także jego wyodrębnienie techniczno-produkcyjne.•Odrębność techniczno-produkcyjnapolega na wyposażeniu przedsiębiorstwaw majątek produkcyjny (czynniki wytwórcze) służący do wytwarzania określonychwyrobów.Przedsiębiorstwo rynkowe funkcjonuje na rynku w warunkach konkurencyjności. Stałeporównywanie się z konkurentami i wykazywanie zdolności do konkurowania (oferowanieproduktów przynajmniej tak dobrej jakości, jak konkurencja) pociąga za sobą koniecznośćprzestrzegania pewnych zasad działania.Przezzasady działania przedsiębiorstwarozumie się ogólne reguły działania, którychprzestrzeganie jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa.Należą do nich następujące zasady:przedsiębiorczości, gospodarności, dochodowości(zyskowności, rentowności), oraz płynności finansowej.•Zasada przedsiębiorczości– polega na wykazywaniu przez przedsiębiorstwo cechprzedsiębiorczości w postaci oferowania na rynku nowych produktów i usług,poszukiwaniu nowych rynków zbytu oraz wyszukiwaniu nowych potrzebkonsumentów i dążeniu do ich zaspokojenia. Dzięki stosowaniu tej zasadyprzedsiębiorstwo ma możliwość uzyskiwania przewagi nad konkurentami, trwałegoistnienia na rynku, a także uzyskiwania dochodu.Przedsiębiorczość– to gotowość i zdolność do podejmowania i rozwiązywaniaw sposób twórczy i nowatorski istniejących problemów. To umiejętnośćwykorzystywania pojawiających się szans i okazji oraz elastycznegoprzystosowywania się do nieustannie zmieniających się warunków otoczenia.Przedsiębiorczość to aktywna postawa wobec problemów wymagających rozwiązaniaw przedsiębiorstwie.•Zasada gospodarności (zasada racjonalnego gospodarowania)– wynikaz ograniczonościśrodków,jakimi dysponuje przedsiębiorstwo. Zasada ta przedstawiasię w postaci dwóch reguł: maksymalizacji efektów z danychśrodkówlubminimalizacji nakładów (kosztów) do osiągnięcia określonych efektów (wyników).Zasada ta pozwala z jednej strony zachować warunki konkurencyjne (produkcjawyrobów o określonych cechach przy niskich kosztach i cenach), z drugiej zaś –osiągnąć cel gospodarowania w postaci korzyści ekonomicznych. Realizacja tejzasady wymaga posługiwania się przez przedsiębiorstworachunkiemekonomicznym.2•Zasada dochodowości (rentowności)– oznacza konieczność efektywnego działania,tj. uzyskiwania nadwyżki efektów nad nakładami koniecznymi do ich osiągnięcia.Zasada ta jest uznawana jako cecha działalności gospodarczej (uzyskiwanie korzyściekonomicznych) i jest też uznawana za podstawową przyczynę podejmowaniadziałalności gospodarczej, a więc tworzenia przedsiębiorstw. Ważność tej zasady jestpodkreślana w przedsiębiorstwie przez formułowanie zyskowności (rentowności) jakowyraźnego celu działalności przedsiębiorstwa.Zasada płynności finansowej– polega na zdolności przedsiębiorstwa doterminowego regulowania zobowiązań. Brak płynności finansowej prowadzi dozakłóceń w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, a w ostateczności do jego likwidacji, cooznacza,żeprzestaje ono istnieć jako podmiot wyodrębniony pod względemekonomicznym i prawnym.•Jaki jest cel działalności przedsiębiorstwa?W literaturze przedmiotu cel działalności przedsiębiorstwa określano najczęściej, jakopomnażanie wyłożonego kapitału, czyli osiąganie zysku. Maksymalizacja zysku była doniedawna uważana w krajach zachodnich za jedyny i podstawowy cel działalnościprzedsiębiorstwa. Jednakże w ostatnich latach w teorii przedsiębiorstwa koncepcję jednegocelu poddaje się krytyce i zakłada się,żeprzedsiębiorstwo w trakcie swej działalnościrealizuje różne cele. Cele te można podzielić na ekonomiczne i społeczne.Cele przedsiębiorstwa•ekonomiczne:w monopolach – rozszerzenie udziału w rynku,w spółkach akcyjnych – zwiększenie wartości rynkowej firm, których wycenadokonuje się na giełdzie.2)Wiązka celów(krótkookresowych):wprowadzenie na rynek nowego produktu,polepszenie jakości produktu,zdobycie marki na rynku,wprowadzenie nowych technologii,zastosowanie nowych metod zarządzania,ekspansja eksportowa,zwiększenie sprzedaży.•społeczne:współdziałanie przedsiębiorstwa z otoczeniem – udział w akcjach na rzeczspołeczności lokalnej,udział w akcjach charytatywnych,tworzenie przyjaznej atmosfery w firmie.1) Jeden syntetyczny cel działalności przedsiębiorstwa tomaksymalizacja zysku;3Realizacja powyższych celów umożliwia rozwój przedsiębiorstwa. Określenie celówkrótkookresowych (wchodzących w skład wiązki celów) zależy od konkretnych warunków,w których działa przedsiębiorstwo.Ad. 2Przedsiębiorstwa różnią się między sobą:a)wielkością:mikro, małe,średniei duże,b)formą własności:prywatne, państwowe (własność Skarbu Państwa), komunalne(własność gminy, miasta), spółdzielcze, akcjonariat pracowniczy (przedsiębiorstwabędące własnością pracowników),c)formą prawno-organizacyjną(przedsiębiorstwa indywidualnego właściciela, spółkicywilne i prawa handlowego)d)przedmiotem działania(produkcyjne, handlowe, usługowe),e)zasięgiem działania(lokalne, krajowe, międzynarodowe, globalne).Jako miarę wielkości przedsiębiorstwa przyjmuje się najczęściej liczbę zatrudnionychpracowników, wartość produkcji sprzedanej lub wartość majątku trwałego. W krajach UniiEuropejskiej zamikroprzedsiębiorstwa uznawane są te, które zatrudniają mniej niż10 pracowników.Ponadto roczny obrót lub suma aktywów na koniec roku obrachunkowegonie może przekroczyć w przypadku tej kategorii przedsiębiorstw wartości2 mln euro.Zamałeprzedsiębiorstwa uznawane są takie przedsiębiorstwa, które zatrudniająmniej niż50 pracowników,a ich roczny obrót lub suma aktywów na koniec roku obrachunkowegoprzedsiębiorstwa nie przekroczyła10 mln euro.Zaśrednieuważa się z kolei takie firmy,które zatrudniają mniej niż250 pracowników,osiągnęły przychód ze sprzedaży nieprzekraczający50 mln eurolub suma aktywów na koniec roku obrachunkowegoprzedsiębiorstwa nie przekroczyła43 mln euro.Firmy duże zatrudniają 250 i więcejpracowników.W krajach wysoko rozwiniętych 70-80% wszystkich firm stanowią firmy małeiśrednie(smallbusiness).W Japonii ponad 90%. Jednakże w kategoriach wartościowychczołowe miejsca zajmują wielkie korporacje. Np. w Stanach Zjednoczonych w latach 80.funkcjonowało ponad 15 mln różnego rodzaju przedsiębiorstw, z czego 11,5 mln w postaciprzedsiębiorstw indywidualnego właściciela, ok. 1,2 mln kilkuosobowych spółek, zaś 2,2 mlnw postaci korporacji. Mimo ogromnej ilościowej przewagi małych iśrednichfirm w USAosiągały one zaledwie 15% dochodów, pozostałe 85% przypadało na duże korporacje.Większą rolę małe iśrednieprzedsiębiorstwa odgrywają w rozwoju krajów UE.Stanowią one ok. 99,5% liczby wszystkich firm działających na tym obszarze, uczestnicząw ok. 65% obrotu wewnętrznego i zatrudniają ok. 60% siły roboczej.W Polsce przed 1990 rokiem (w gospodarce planowanej centralnie) dominowałyprzedsiębiorstwa duże. Jednakże zapoczątkowany proces transformacji gospodarki przyczyniłsię do szybkiego wzrostu liczby małych iśrednichfirm w naszym kraju. Rozwojowismallbusinessuw polskiej gospodarce sprzyjała przede wszystkim prywatyzacja przedsiębiorstwpaństwowych oraz zmiany organizacyjne, jakie się w nich dokonywały (podział4przedsiębiorstw na mniejsze podmioty, usamodzielnianie się zakładów i filii), jak równieżzjawisko masowego powstawania nowych firm prywatnych.Według stanu na koniec 2007 roku w Polsce było zarejestrowanych w REGON prawie3,8 mln (3 794, 4 tys.) firm, z czego 3 599,2 tys. stanowiły mikro przedsiębiorstwa (liczące do9 zatrudnionych), 159,4 tys. to firmy małe (zatrudniające od 10 do 49 osób), 30,3 tys. to firmyśrednie(liczące od 50 do 249 pracowników), natomiast 5,5 tys. to firmy duże, zatrudniające250 i więcej pracowników. Łącznie sektor małych iśrednichprzedsiębiorstw stanowi 99,87%wszystkich podmiotów gospodarki narodowej. Udział przedsiębiorstw aktywnych w liczbiezarejestrowanych w REGON kształtuje się ogółem na poziomie 46,8%. W tym wśród mikroprzedsiębiorstw aktywność wynosi 47,6%, wśród małych 28,3%,średnich51,1%, natomiastnajwyższa aktywność wynosząca 59,3% widoczna jest wśród przedsiębiorstw dużych.Udział sektora małych iśrednichfirm w tworzeniu PKB kształtował się w 2007 rokuna poziomie 47,3%1. Analizując strukturę PKB wytwarzanego przez sektor przedsiębiorstwmożna zauważyć wyraźną dominację firm mikro. W 2007 r. wytworzyły one 43% PKB.Przedsiębiorstwa małe (bez mikro),średniei duże wytworzyły kolejno: 10%, 14% i 33%PKB.Według stanu na dzień 31 grudnia 2007 roku w sektorze małych iśrednichprzedsiębiorstw (MŚP) pracowało ponad 6,2 mln osób, co stanowiło 69,3% wszystkichzatrudnionych w przedsiębiorstwach w Polsce. Najwięcej, bo 3 592,8 tys. osób byłozatrudnionych w mikro przedsiębiorstwach, następnie 2 749, 7 tys. pracujących znalazłozatrudnienie w dużych przedsiębiorstwach, wśrednichfirmach liczba ta wynosiła 1 619,2 tys.osób, natomiast w małych 1 007, 4 tys. osób.Ad.3Rozwój sektora małych iśrednichfirm jest pozytywnym zjawiskiem w gospodarcez uwagi na szereg zalet, jakie posiadają te firmy.Zalety małych iśrednichfirm:•••••••••1tworzą nowe miejsca pracy,małe przedsiębiorstwa łatwiej znajdują klienta, ponieważ ich cechą jest elastycznaspecjalizacja,wykazują duże możliwości przystosowania się do zmieniającego rynku,sąźródłemkonkurencji na rynku,są zdolne do realizowania produkcji w krótkich cyklach oraz zmian w profilachasortymentowych,są bardziej zbliżone do rynku i jego specyficznych wymagań,stanowią dogodną formę tworzenia korzystnych warunków pracy w małych zespołach,cechuje je duża przejrzystość działalności zakładu, szybkość przepływu informacjii podejmowania decyzji,wpływają korzystnie na rozwój gospodarczy.Raport o stanie sektora małych iśrednichprzedsiębiorstw w Polsce w latach 2007–2008,Polska AgencjaRozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2009, s. 25.5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]