technik artykul 2013 02 38571, 2-2013
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
TECHNIKA
DENT YST YCZNA
N
OWOCZESNY
T
ECHNIK
D
ENTYSTYCZNY
dr Zbigniew Raszewski
Indywidualna łyżka wyciskowa
P
odczas wykonywania
Indywidualna łyżka wyciskowa
to taka, która została wykonana spe-
cjalnie dla danego pacjenta i uwzględ-
nia sytuację w obrębie jamy ustnej. Jej
zarys odpowiada zarysowi przyszłej
protezy, jednak jest on nieco krótszy,
aby umożliwić czynnościowe ukształ-
towanie pobrzeża.
Stosuje się ją w przypadku całko-
witego bezzębia, braków wolnoskrzy-
dłowych, w przypadku wycisków jed-
nowarstwowych, przy wykonywaniu
koron i mostów oraz wszędzie tam,
gdzie występują trudne warunki pro-
tezowania. Indywidualna łyżka górna
swoim zasięgiem powinna obejmo-
wać: podniebienie twarde do linii
AH, wyrostek zębodołowy, guzy
szczęki. Musi omijać wędzidełko
wargi górnej i fałdy policzkowe. Dol-
na łyżka powinna obejmować swoim
zasięgiem wyrostek zębodołowy, zaś
musi omijać wędzidełko wargi dolnej,
wędzidełko języka i fałdy policzkowe.
Określenie tej klinicznie widocznej
granicy na modelu gipsowym jest
praktycznie niemożliwe. Dlatego też
dobrze jest, jeśli granica ta zostanie
wyznaczona przez lekarza, który wi-
dział pacjenta i powinien wiedzieć,
gdzie leży ta granica. W technice den-
tystycznej istnieje wiele sposobów
na wykonanie tego typu pracy za po-
mocą różnego typu materiałów.
tlenek glinu. Jako katalizator stosuje
się najczęściej nadtlenek dibenzoilu.
Zabarwiony jest najczęściej na kolor
kontrastowy (zielony, żółty, niebieski,
czerwony). Czasami jest w kolorze
różowym, aby na łyżce wyciskowej
w dalszym etapie leczenia protetycz-
nego można było dokonać ustawki
zębów w wosku i oddać do przymiar-
ki w ustach pacjenta. Zastosowanie
tego materiału bardzo ułatwia pracę,
zapobiegając możliwym odkształce-
niom, szczególnie kiedy całość kon-
strukcji znajduje się jeszcze w wosku,
a temperatura podczas lata sięga na-
wet 30°C.
Płyn jest najczęściej metakrylanem
metylu z dodatkiem N,N-dimetylo-p-
toluidyny jako katalizatora reakcji.
Proces utwardzania materiału po-
lega na połączeniu proszku z płynem
w odpowiednich proporcjach. Dla
niektórych materiałów mogą to być
2 g proszku na 1 g płynu (Duracrol
Spofa Dental) lub więcej 4 g proszku
na 1 g płynu (Villacryl IT Zherma-
pol).
Do mieszania materiału dobrze jest
używać kieliszków wykonanych z si-
likonu, gdyż po zamieszaniu, kiedy
na ściankach pozostaną resztki ma-
teriału, łatwo go oczyścić. Do naczyn-
ka najpierw wlewamy płyn, a potem
nasypujemy proszek. Całość należy
dokładnie wymieszać.
W przypadku tradycyjnych mate-
riałów akrylowych ciasto powinno
pozostać przez jakiś czas pod przy-
kryciem, przechodząc fazy typowe
dla ciasta akrylowego. W przypad-
ku niektórych materiałów (Villacryl
IT, Vertex Tray) materiał po około
uzupełnień protetycz-
nych bardzo często zachodzi
potrzeba wykonania wyci-
skowej łyżki indywidualnej.
TITLE
Individual impression tray
SŁOWA KLUCZOWE
łyżka wyciskowa
STRESZCZENIE
Artykuł przedstawia
sposoby wykonania indywidualnej łyżki
wyciskowej z różnych materiałów
Łyżki wyciskowe wykonywane
za pomocą akrylowych materiałów
chemoutwardzalnych
Materiały tego typu składają się
z proszku i płynu. Proszek jest mie-
szaniną polimetakrylanu metylu
z wypełniaczem typu: talk, kreda,
KEY WORDS
impression tray
SUMMARY
The article presents how
to make individual impression tray with
various materials.
62
TECHNIKA
DENT YST YCZNA
2
/2013
1 minucie od momentu zmieszania
proszku z płynem nadaje się do prze-
tworzenia. Nie przykleja się do rąk
i ma konsystencję plasteliny.
Kiedy materiał można już formo-
wać, aby ułatwić sobie pracę, można
z silikonu technicznego utworzyć
formę płytki, np. poprzez odciśnięcie
płytki wosku (ryc. 1, 2). Materiał roz-
kłada się po płytce i uzyskuje płytkę
o jednakowej grubości.
Na zaizolowany model gipsowy
układa się taką płytkę i za pomocą
nożyka (inlaya) odcina nadmiary, for-
mując pobrzeże. Uwaga, duże pod-
cienie należy zablokować za pomocą
wosku. Z resztek materiału można
uformować uchwyt do trzymania.
Jeśli chcemy, aby nasza łyżka indy-
widualna miała gładką powierzch-
nię po uformowaniu, ale jeszcze
przed polimeryzacją, można jej po-
wierzchnię posmarować delikatnie
monomerem i ją zagładzić. Materiał
do wykonywania łyżek indywidual-
nych jest samopolimerem, czyli ulega
utwardzeniu po określonym czasie.
W zależności od wyrobu i jego pro-
ducenta może być to 8-15 minut.
Podczas polimeryzacji wydziela się
duża ilość energii na sposób ciepła
(pękanie wiązań podwójnych z wy-
dzieleniem energii). Po polimeryzacji
około 10 minut od momentu kiedy
materiał zacznie grzać, należy zdjąć
łyżkę i dokonać opracowania za po-
mocą frezu.
kwant promieniowania, który jest
przekształcany w wolny rodnik. Wol-
ny rodnik służy do zapoczątkowania
reakcji polimeryzacji.
Do utwardzania służą lampy, które
mogą emitować określoną długość
fali świetlanej. Może być to światło
z zakresu promieniowania widzialne-
go (tak utwardzają się materiały kom-
pozytowe do wypełnień wewnątrz-
ustnych stosowane przez lekarza
stomatologa – 480 nm). Do tego celu
służą lampy diodowe (wąski zakres
emitowanego promieniowania) i ha-
logenowe.
W przypadku łyżek indywidual-
nych materiały tego typu dobrze
utwardzają się w zakresie promie-
niowania UV (240-280 nm). Promie-
niowanie to ma silniejszą energię niż
promieniowanie widzialne. Do po-
limeryzacji łyżek światłoutwardzal-
nych dobrze jest więc użyć lamp
do paznokci żelowych, które kosztują
około 45 zł.
Materiały światłoutwardzalne
Są one dostępne w postaci płytek
o określonej grubości. Jest to ma-
teriał kompozytowy składający
się z dwóch faz żywic akrylowych
(UDMA dimetakrylanu uretanu,
TEGDMA – dimetakrylan glikolu
trójetylenowego). Druga faza to wy-
pełniacze mikrosfery szklane, krze-
mionka pirolityczna. Kluczowym
ogniwem tego materiału są fotoini-
cjatory, czyli substancje absorbujące
63
TECHNIKA
DENT YST YCZNA
N
OWOCZESNY
T
ECHNIK
D
ENTYSTYCZNY
1
2
Mieszanie proszku z płynem
Mieszanie cd.
1
2
64
TECHNIKA
DENT YST YCZNA
2
/2013
Niewątpliwą zaletą materiałów światłoutwardzalnych
jest fakt, że ich czas pracy jest nieograniczony, dopiero
samo naświetlenie inicjuje reakcję polimeryzacji. Nad-
miary materiału, które odcinamy, mogą być wykorzystane
do kolejnych pracy, jeśli są przechowywane w ciemności.
Po zakończonej polimeryzacji bardzo często na po-
wierzchni materiału pozostaje lepka warstwa. Jest ona
wynikiem kontaktu materiału z tlenem (warstwa inhibicji
tlenowej). Można ją usunąć w łatwy sposób, przemywając
całość alkoholem.
Zadaniem kleju jest bowiem uzyskanie połączenia
na całej powierzchni pomiędzy masą wyciskową a łyżką.
W przypadku łyżki tylko z perforacją bez kleju podczas
wyjmowania wycisku z jamy ustnej może dojść do miej-
scowego oderwania się masy od łyżki, co w dalszym okre-
sie wpłynie na dokładność samego wycisku.
W zależności od typu masy wyciskowej, która będzie
użyta do pobrania wycisku, lekarz stomatolog musi użyć
odpowiedniego kleju do mas silikonowych lub polietero-
wych.
P
OBRANIE
WYCISKU
CZYNNOŚCIOWEGO
NA
ŁYŻCE
INDYWIDUALNEJ
Kiedyś najlepszą masą w przypadku wycisków czynno-
ściowych była masa tlenku cynku z eugenolem. Jednak
postęp wymaga zastosowania nowych materiałów. W tym
celu dobrze sprawdzają się masy silikonowe C lub A, ale
o większej lepkości (gęstości) niż masy korekcyjne (np.
Tiksofelx, Xantopren Funcion). Masę bazową miesza się
z katalizatorem w odpowiednich proporcjach bazy i ka-
talizatora, a po zmieszaniu nakłada się równomiernie
na powierzchnię łyżki indywidualnej. Łyżkę wprowadza
się do jamy ustnej.
Zadaniem wycisku czynnościowego na łyżce indywidu-
alnej jest uwidocznienie przebiegu granicy błony śluzowej
Szelak
Jednym z materiałów, z którego z powodzeniem można
wykonać łyżkę indywidualną, są płytki szelakowe. Szelak
jest odmianą żywicy naturalnej, pozyskiwanej z wydzieli-
ny owadów zwanych czerwcami od czerwonego koloru,
żyjących w Indiach i Tajlandii na drzewach zwanych popu-
larnie szelakowymi. Po uzyskaniu czystej żywicy podczas
produkcji płytek dodaje się wypełniacze w postaci kredy,
tlenku glinu itp. Na rynku dostępne są płytki w kształcie od-
powiednim do przygotowania łyżki pod wycisk dla protezy
dolnej lub górnej (Spofa Denal, Cavex). Materiał szelakowy
jest przykładem tworzywa termoplastycznego, które ulega
uplastycznieniu pod wpływem temperatury. Dlatego też płyt-
kę podgrzewa się nad płomieniem palnika, a kiedy staje się
elastyczna – dociska do powierzchni gipsowego modelu.
M
ATERIAŁY
TERMOPLASTYCZNE
Jest to stosunkowo nowa grupa tworzyw przeznaczona
do formowania pod wpływem temperatury i podciśnienia
uzyskiwanego w formierzu próżniowym. Płytkę o odpo-
wiedniej grubości, będącą kopolimerem polioctanu winylu
z polietylenem, umieszcza się w górnej części formierza,
gdzie jest ona ogrzewana do momentu aż stanie się pla-
styczna. Następnie opuszcza się już w dół na powierzchnię
modelu gipsowego i włącza podciśnienie, które powoduje
szczelne przyleganie takiej płytki do powierzchni gipsu.
Dodatkowo na tym etapie do płytki podkłada się metalowy
uchwyt przyszłej łyżki indywidualnej. Po ostygnięciu ma-
teriału nadmiary obcina się za pomocą frezów lub ostrych
nożyczek, a miejsce docięcia delikatnie zagładza.
P
RZYGOTOWANIE
ŁYŻKI
DO
WYCISKU
Część lekarzy zaleca wykonanie na powierzchni łyżki
otworów, które mają służyć jako retencja mechaniczna
dla nałożonej masy. Wydaje mi się, że lepszym rozwiąza-
niem będzie jednak stosowanie kleju do łyżek, oczywiście
po uprzednim usunięciu warstwy inhibicji tlenowej, która
często występuje na powierzchni materiałów światło-
utwardzalnych. Do usunięcia tej warstwy najbardziej
odpowiedni jest alkohol etylowy lub izopropylowy.
65
TECHNIKA
DENT YST YCZNA
N
OWOCZESNY
T
ECHNIK
D
ENTYSTYCZNY
3
4
5
6
7
Rozłożenie w foremce
Formowanie łyżki
Na modelu
Łyżka i blokada podcieni na model
Łyżki indywidualne chemoutwardzalne
3
4
5
6
7
66
[ Pobierz całość w formacie PDF ]