temperament materiały popr, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, I rok, Psychologia ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
temperament
Temperament
oznacza rŇnice indywidualne zwiĢzane z
aspektem formalnym zachowania, z
wþaĻciwoĻciami energetycznymi, z
intensywnoĻciĢ zachowaı oraz z ich
przebiegiem w czasie Î szybkoĻciĢ,
czasem utrzymywania lub powtarzania
zachowaı;
jest czħĻciĢ osobowoĻci. Jego cechy
moŇna obserwowaę u maþych dzieci,
nawet u niemowlĢt, a takŇe u zwierzĢt;
Alois Angleitner w rozmowie z AnnĢZalewskĢ
Temperament jako odziedziczony
składnik osobowoĻci
áTemperamentem nazywamy te cechy
osobowoĻci, ktre sĢ dziedziczone
i obecne od wczesnego dzieciıstwa.Ñ
(S. Diamont,1957; Buss i Plomin, 1984, za
Strelau, 2000)
Np. lħkliwoĻę, towarzyskoĻę,
agresywnoĻę, impulsywnoĻę
1
Temperament jako konstrukt odnoszĢcy siħ
wyłĢcznie do zachowaı emocjonalnych
áOdnosi siħ do zjawisk charakteryzujĢcych
emocjonalnĢ naturħ jednostki, takich jak:
podatnoĻę na wzbudzenie emocjonalne,
charakterystyczna dla niej siþa i szybkoĻę
reakcji, dominujĢcy nastrj, þĢcznie z jego
specyficznĢ zmiennoĻciĢ i intensywnoĻciĢ,
ktre to zjawiska zaleŇne sĢ od
wyposaŇenia konstytucjonalnego
i, co za tym idzie, sĢ w przewaŇajĢcej
mierze dziedziczne.Ñ
(Allport, 1937 za Strelau, 2000)
Temperament a osobowoĻę
OsobowoĻę jest pojħciem szerszym;
OsobowoĻę wystħpuje wyþĢcznie u
ludzi,
Na osobowoĻę skþada siħ
temperament i charakter czyli
wartoĻci, postawy, spostrzeganie
siebie i swoich moŇliwoĻci.
Pierwsze klasyfikacje temperamentu
(Hipokrates- Galen)
4 typy temperamentalne:
Sangwinik ( sanguis Î krew)
Flegmatyk (phlegma Î flegma)
Melancholik ( melas chole Î czarna Ňþę);
Choleryk (chole Î Ňþę);
2
Pierwsze klasyfikacje temperamentu
(Hipokrates- Galen)
Klasyfikacja Pawłowa
Dokonana w oparciu o charakterystykħ
ukþadu nerwowego
Pawþow posþugiwaþ siħ nazewnictwem
podanym przez Hipokratesa dla opisu
wyrŇnionych 4 typw ukþadu nerwowego
Kluczowe dla tej typologii byþy
charakterystyki procesw nerwowych:
Siþa procesu pobudzenia i hamowania
RuchliwoĻę procesw nerwowych
Rwnowaga procesw nerwowych
Klasyfikacja Pawłowa
Siþa procesu pobudzenia
ZdolnoĻę komrek nerwowych do pracy
przejawiajĢca siħ w zdolnoĻci do wytrzymywania
dþugotrwaþego lub krtkiego, ale silnego pobudzenia
Siþa procesu hamowania
ýatwoĻę, z jakĢ ukþad nerwowy tworzy warunkowe
reakcje hamulcowe (wygaszanie, rŇnicowanie,
opŅnianie)
Rwnowaga procesw nerwowych
Rwnowaga pomiħdzy procesami pobudzenia i
hamowania
RuchliwoĻę procesw nerwowych
ZdolnoĻę ukþadu nerwowego do szybkiej zmiany
procesu pobudzenia w proces hamowania i
odwrotnie
3
Klasyfikacja Pawłowa
( silny typ układu nerwowego)
Choleryk Î typ silny, niezrwnowaŇony i ruchliwy. Ten typ
cechuje przewaga procesw pobudzania nad hamowaniem.
Przejawia tendencje do niezadowolenia, podniecenia i
agresywnoĻci. DuŇa þatwoĻę powstawania uczuę i ich siþa
powodujĢ, Ňe jest to czþowiek afektw. Nie unika trudnoĻci,
wychodzi im naprzeciw. W trudnych sytuacjach moŇna na
niego liczyę. Ma silnie zaakcentowane ájaÑ. ņĢdza
panowania, upr i niecierpliwoĻę utrudniajĢ kontakty z
nim. MoŇna z nim wspþŇyę na zasadzie ustħpowania mu.
Zewnħtrzne reakcje zgodne sĢ z jego wewnħtrznĢ
konstrukcjĢ psychicznĢ Î szybkie, silne, a zarazem
nieregularne. Dzieci typu cholerycznego sĢ Ļmiaþe,
przedsiħbiorcze, a takŇe niecierpliwe. ZapalajĢ siħ szybko i
trudno je oderwaę od tego, czym siħ zainteresujĢ. MwiĢ
szybko, gþoĻno, w nierwnym tempie. Ich ruchy i gesty sĢ
maþo skoordynowane. Trudno przystosowujĢ siħ do
otoczenia, sĢ samowolne i trudne do zdyscyplinowania.
Klasyfikacja Pawłowa
( silny typ układu nerwowego)
Sangwinik Î typ silny, zrwnowaŇony i ruchliwy. Procesy
pobudzania i hamowania sĢ u niego zrwnowaŇone. Jest to
czþowiek wesoþy, pogodny, odporny na trudnoĻci Ňyciowe.
Widzi Ļwiat w jasnych kolorach. Jest wraŇliwy, otwarty i
nieco popħdliwy. Jego przeŇycia sĢ sþabe, pþytkie i
nieregularne, dominuje reakcja typu ásþomiany ogieıÑ,
szybko zmienia obiekty zainteresowaı. JeĻli chodzi o
stosunki miħdzyludzkie, jest on towarzyski i lubiany, ale
przez swojĢ niestaþoĻę, pþochoĻę i niewiernoĻę sprawia
otoczeniu duŇo kþopotu. Sangwinik wyraŇa swoje uczucia
nadmiernie i przesadnie. Szybko roni þzy wzruszenia i
przejmuje siħ, jednak rwnie prħdko zapomina o tym.
Dzieci, ktre moŇna zaliczyę do typu sangwinicznego,
odznaczajĢ siħ ruchliwoĻciĢ. SĢ bezpoĻrednie i Ňywe. Mniej
siħ mħczĢ, mwiĢ gþoĻno, prħdko i pþynnie. SĢ aktywne, a
zarazem posþuszne i zdyscyplinowane. ýatwo
przystosowujĢ siħ do nowych warunkw, sĢ podatne na
wpþywy Ļrodowiska i wychowania.
Klasyfikacja Pawłowa
( słaby typ układu nerwowego)
Flegmatyk jest typem sþabym, zrwnowaŇonym,
powolnym. Procesy hamowania dominujĢ nad
procesami pobudzania. Trudno go czymĻ zrazię,
jedynie bardzo silna sytuacja bodŅcowa moŇe go
spþoszyę. Ma stosunkowo maþo zainteresowaı, jest
bierny, co doprowadza go czħsto do apatii. PrzeŇycia
uczuciowe mogĢ byę gþħbokie, ograniczajĢ siħ jednak
do wybranych ludzi i przedmiotw. Odznacza siħ duŇĢ
tolerancjĢ. Nie lubi zmian i nowych sytuacji. Na
bodŅce zewnħtrzne reaguje sþabo i zwykle
oszczħdnymi ruchami. Flegmatyk potrafi pracowaę
wytrwale. Na ogþ nie uzewnħtrznia swych uczuę.
Dzieci przejawiajĢce wþaĻciwoĻci typu flegmatycznego
cechuje spokj, powolnoĻę ruchw, pewna powaga.
MwiĢ spokojnie, brak im Ňywej mimiki i gestykulacji.
MajĢ trwaþe przyzwyczajenia i dobrze przystosowujĢ
siħ do danego Ļrodowiska, ale gorzej znoszĢ zmianħ
warunkw.
4
Klasyfikacja Pawłowa
( słaby typ układu nerwowego)
Melancholik to typ sþaby. Cechuje go sþaboĻę
procesw pobudzania i hamowania. Melancholik
jest czþowiekiem biernym, powolnym. ńle znosi
silne pobudzenia zewnħtrzne, ktre mogĢ byę dla
niego Ņrdþem reakcji nerwowych. Lħk, kþopoty
wypeþniajĢ jego psychikħ i okreĻlajĢ jego
zachowanie. Lubi spokj, unika wszelkich
haþasw. Cierpi na kompleks niŇszoĻci. Nie jest
czþowiekiem towarzyskim, bowiem jego psychika
jest za maþo skierowana na zewnĢtrz. Kontakty
nawiĢzuje trudno, ale w stosunku do osb, z
ktrymi siħ zŇyje, jest przywiĢzany, staþy i wierny.
Jego uczucia z trudem przedostajĢ siħ na
zewnĢtrz. U dzieci typu melancholicznego
wystħpujĢ reakcje sþabe, powolne i spokojne.
Dzieci te bywajĢ bierne, niekiedy bardzo wraŇliwe.
ýatwo siħ mħczĢ. MajĢ ubogi zasb sþw, mwiĢ
maþo i cicho. .
Konstytucjonalne typologie
temperamentu
Dziedziczne lub wrodzone cechy
temperamentu wiĢŇĢ z rŇnicami w
budowie ciaþa:
Wzrost
Proporcje
Masa ciaþa
jednĢ z najpopularniejszych byþa
typologia Ernsta Kretschmera
(1921)
Konstytucjonala typologia
temperamentu Kretschmera
Leptosomatyk (gr. leptos Î wĢtþy, soma Î ciaþo)
to czþowiek o wĢtþej budowie ciaþa, wysoki i
chudy. Kretschmer nazywaþ takie osoby
astenikami, czyli z gr. aschenos Î sþaby.
Pyknik (gr. pyknos Î gruby, għsty) to osobnik
otyþy, o bogatej tkance tþuszczowej. Jest
Ļredniego wzrostu, szyja krtka, okrĢgþa gþowa,
zazwyczaj þysa.
Atletyk (gr. athlos Î zapasy, walka) to typ
umiħĻniony o silnej budowie.
Dysplastyk (gr. dys Î Ņle, plastos Î
uksztaþtowany) to osoby o budowie bezksztaþtnej,
nieregularnej, czyli na przykþad jednostki bardzo
wysokie, lub ludzie o innych deformacjach ciaþa.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]